Thách thức về môi trường từ chất thải thiết bị điện và điện tử

/in /by

Trong 5 năm qua, ngành công nghiệp công nghệ thông tin Việt Nam phát triển mạnh mẽ với tốc độ tăng trưởng trung bình 45,5% năm.

ttxvn_dieuhoa150107

(Ảnh minh họa: An Hiếu/TTXVN)

Riêng năm 2012, tổng doanh thu đạt 25,5 tỷ USD, trong đó doanh thu từ các thiết bị điện tử và phần cứng chiếm hơn 94% tổng doanh thu toàn ngành.

Sự phát triển nhanh chóng của ngành công nghệ thông tin ngày càng đóng vai trò quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế của cả nước, nhưng cũng bộc lộ những thách thức ngày càng lớn về môi trường.

Gia tăng chất thải điện tử

Theo nghiên cứu của Nhóm các tập đoàn công nghệ thông tin và truyền thông khu vực châu Á-Thái Bình Dương, với doanh số tăng trưởng của ngành công nghiệp công nghệ thông tin Việt Nam hơn 100% mỗi năm, sự gia tăng nhu cầu về thiết bị phần cứng ngày càng làm tăng số lượng thiết bị điện và điện tử thải bỏ (WEEE) hằng năm.

Trong khi đó, hoạt động thu gom và xử lý thiết bị điện và điện tử thải bỏ không đúng cách, đã và đang gây những tác động không nhỏ đối với môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Số liệu của Tổng cục thống kê cho thấy giai đoạn 2004-2010, tỷ lệ sử dụng máy tính cá nhân tại mỗi hộ gia đình đạt 0,17 chiếc. Tỷ lệ sử dụng máy giặt, tủ lạnh, điều hòa nhiệt độ và tivi màu lần lượt tăng 183%, 139%, 32% và 23%.

Ước tính đến năm 2020, riêng thành phố Hà Nội sẽ phải thải bỏ tới 161.000 chiếc tivi, 97.000 PC, 178.000 tủ lạnh, 136.000 máy giặt và 97.000 chiếc điều hòa nhiệt độ.

Còn tại Thành phố Hồ Chí Minh, ước tính sẽ có 700.000 tivi, 290.000 PC, 424.000 tủ lạnh, 339.000 máy giặt và 330.000 chiếc điều hòa nhiệt độ bị thải bỏ.

Trong khi số lượng thải bỏ thiết bị điện và điện tử gia tăng nhanh chóng nhưng mức độ nhận thức của cộng đồng còn rất hạn chế.

Qua khảo sát của Nhóm các tập đoàn công nghệ thông tin và truyền thông khu vực châu Á-Thái Bình Dương, phối hợp với Viện Khoa học và Công nghệ Môi trường – Đại học Bách khoa Hà Nội tiến hành tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, thì có tới 81% đến 100% số người được hỏi không tán thành với việc áp dụng thu phí thu gom.

Vì họ cho rằng hoạt động xử lý chất thải điện tử mang lại lợi nhuận cho đơn vị thu gom xử lý. Do đó đa số người dùng đều bán thiết bị thải bỏ cho người thu gom đồng nát, hoặc các cửa hàng sửa chữa điện tử tư nhân.

Bất cập trong thu gom xử lý

Theo quy định thì việc thu gom chất thải điện và điện tử được các Công ty Môi trường đô thị và một số đơn vị có giấy phép thực hiện. Nhưng trên thực tế, mạng lưới thu gom chất thải này phần lớn chịu sự chi phối của các cơ sở không chính thức, thay vì các cơ sở được cấp phép hoặc do nhà nước quản lý. Nên tỷ lệ chất thải điện, điện tử được các cơ sở có chức năng thu gom được không đáng kể.

Bên cạnh đó, công tác quản lý đối với các hoạt động thu gom, xử lý và tái chế chất thải điện và điện tử cũng còn nhiều hạn chế, do khung pháp lý thiếu minh bạch và hiệu quả thực hiện chưa cao. Quá trình xử lý chất thải điện và điện tử chủ yếu do 13 cơ sở tư nhân được cấp phép thực hiện.

Những chất thải này thường được các làng nghề và trung tâm tháo dỡ bằng cánh giữ lại những linh kiện có giá trị rồi chuyển tới các cơ sở lắp ráp, tân trang lại và tái chế để tái sử dụng. Số chất thải không thể sử dụng được đốt đi và loại bỏ ra môi trường một cách tự phát.

Đặc biệt, hệ thống cơ sở hạ tầng và công nghệ tái chế chất thải thiết bị điện và điện tử đạt chuẩn ở Việt Nam còn rất hạn chế. Quá trình khảo sát cho thấy chỉ có 3/15 cơ sở được cấp phép có đầy đủ công nghệ, trang thiết bị tái chế. Đồng thời có khả năng phục hồi và tái sử dụng nguyên liệu và xử lý đúng quy cách chất thải phát sinh trong quá trình tái chế. Nhưng quy mô tái chế của các cơ sở này chỉ đạt khoảng 25-30 tấn/ngày, trong khi ước tính số lượng chất thải thiết bị điện và điện tử phát sinh từ 61.000 đến 113.000 tấn/năm.

Ngoài ra tất cả các cơ sở tái chế chất thải thiết bị điện và điện tử đều cho rằng chi phí tái chế cao và thiếu sự hỗ trợ từ các cơ quan quản lý, nên hoạt động tái chế hiện không mang lại lợi nhuận. Vì vậy dẫn đến phần lớn thiết bị điện tử thải bỏ thường được lắp ráp lại, tái sử dụng, xuất khẩu hay thải bỏ một cách tùy tiện gây ô nhiễm môi trường.

Chính hoạt động tái chế thiếu kiểm soát ở Việt Nam đang gây áp lực cho doanh nghiệp công nghệ thông tin, trong việc xây dựng và triển khai hệ thống thu gom chất thải thiết bị điện và điện tử theo đúng quy trình, giảm thiểu tác động tiêu cực đối với môi trường./.

Theo Vietnamplus.vn